Dziembowski.pl
Zbigniew Dziembowski
Tel: (+48) 322 380 680 | Fax: (+48) 322 380 680 | Email: zbigniew(@)dziembowski.pl
Zbigniew Dziembowski | Tel./Fax: (+48) 322 380 680 | Email: zbigniew(@)dziembowski.pl
SZERMIERKA - SZPADA
Przepisy
szermierki
na
szpady
sportowe
odpowiadają
w
przybliżeniu
warunkom
pojedynku,
a
więc
nie
uznaje
się
przepisów
umownych
–
ani
odnośnie
ograniczania
pola
trafienia,
ani
prawa
pierwszeństwa
pewnych
działań
w
starciu.
Szpadę
charakteryzuje
większy
od
pozostałych
broni
ciężar,
sztywne
trójgraniaste
ostrze
oraz
duży,
ekscentrycznie
osadzony kosz, zasłaniający dłoń i przedramię.
Szpada
-
długa
broń
biała
przeznaczona
głównie
do
kłucia.
Wykształciła
się
w
XVII
wieku
na
zachodzie
Europy
w
drodze
stopniowych
przemian
rapiera.
Podczas
gdy
Włosi
trzymali
się
uparcie
ciężkiego
rapiera
sieczno-kolnego,
Francuzi
wprowadzili
najpierw
"flamberge"
(lżejszy
rapier),
a
następnie
szpadę
dworską.
Ewolucja
ta
wpłynęła
na
obniżenie
wagi
broni,
a
co
za
tym
idzie,
na
zwiększenie
jej
funkcjonalności
i
poręczności
w
użyciu.
W
efekcie
powstała
szpada
dworska,
broń
bardzo
lekka,
świetnie
wyważona
i
niezmiernie
groźna.
Była
to
pierwsza
broń,
którą
można
było
wykonywać
jednakowo sprawnie i skutecznie zarówno działania zaczepne, zaczepnio-obronne, jak i obronne.
Z
czasem
głownie
szpad
stawały
się
coraz
cieńsze
i
dłuższe,
choć
nigdy
nie
osiągnęły
długości
rapieru.
Uzyskana
elastyczność
wpłynęła
również
na
zwiększenie
możliwości
penetracyjnych
pchnięcia
szpadowego.
Kości
i
żebra
przestały
już stanowić przeszkodę dla wnikającego w ciało ostrza, które ześlizgiwał się po nich.
Sposoby
fechtunku
szpadą
dworską,
które
wykształciły
się
w
XVII
i
XVIII
wieku
to
przede
wszystkim
tzw.
Szkoła
Francuska.
W
drugiej
połowie
XVII
wieku
swój
wkład
w
podstawy
rozwoju
tej
szkoły
wnieśli
mistrzowie:
Besnard
du
Coudray
(nauczyciel sławnego Cyrano de Bergerac'a), Philibert de la Touche (wielce ceniony na dworze Ludwika XIV), Labat z Tuluzy
(ze
sławnej
rodziny
fechmistrzów)
oraz
Wernesson
Sieur
de
Lyancourt,
który
wniósł
wiele
do
taktyki
realnej
walki
szpadowej i metodyki jej nauczania.
Powszechny
w
XVII
i
XVIII
wieku
zwyczaj
noszenia
szpad
zanikł
pod
koniec
wieku.
Na
zachodzie
Europy
nadal
jednak
bardzo
chętnie
stosowano
ją
do
pojedynków.
Dzięki
temu
powstał
wysoce
wyspecjalizowany
typ
francuskiej
szpady
pojedynkowej
o
rozbudowanej
gardzie
w
formie
lekkiego,
dzwonowego
kosza
i
elastycznej
głowni
przeznaczonej
wyłącznie do pchnięć. Szpadę tę określano jako najdoskonalszą broń białą, jaką stworzył człowiek.
W
Polsce
szpada
była
używana
w
XVIII
wieku,
jako
broń
generałów
i
oficerów
autoramentu
cudzoziemskiego
piechoty
oraz
artylerii.
Nie
zdobyła
jednak
szerszej
popularności,
zawsze
będąc
symbolem
cudzoziemskich
wpływów
na
rodzimą,
sarmacką kulturę.
U
schyłku
XIX
stulecia
paryski
fechmistrz
Ambroise
Baudry
do
ćwiczeń
w
swojej
sali
wprowadził
nowa
broń
-
szpadę
treningową,
będącą
wierną
kopią
ówczesnej
francuskiej
szpady
pojedynkowej,
w
której
koniec
ostrza
został
zabezpieczony
poprzez
puntę.
Dzięki
temu
szpada
wkroczyła
do
sal
szermierczych,
a
z
czasem
na
plansze
międzynarodowych turniejów i igrzysk olimpijskich.
Ćwiczenia
w
szpadzie
Baudry
prowadził
według
zasad
pojedynkowych,
tzn.
nie
było
ograniczonego
pola
trafienia
i
nie
obowiązywały
żadne
zasady
konwencji
szermierczej,
jak
to
ma
miejsce
np.
we
florecie.
Istota
i
duch
szermierki
na
szpady
ćwiczebne
odpowiadały
warunkom
pojedynku,
zaś
technika
i
taktyka
tej
broni
oparte
były
na
zasadach
"dobre
jest
wszystko to, co można zastosować w pojedynku".
W
roku
1936
zastosowano
aparat
elektryczny
do
sędziowania
szpady,
co
wywarło
wielki
wpływ
na
taktykę
walki
tą
bronią.
Pierwsza
konsekwencją
wprowadzenia
aparatu
do
sędziowania,
rejestrującego
pierwszeństwo
trafienia
z
dokładnością
do
1/20
sekundy,
było
zmniejszenie
znaczenia
zasady
"primum
vivere"
(stanowiącej
"filar"
założenia
taktycznego
fechtunku),
na
rzecz
zasady
"trafić
wcześniej
o
ułamek
sekundy".
Można
uznać,
że
był
to
ostateczny
moment,
w
którym
drogi szermierki sportowej i fechtunku ostatecznie się rozeszły.
SZPADA
Szpada francuska
Wersal, 1769 r.
więcej
SZPADA
Szpada francuska
ok. 1780 r.
więcej
SZPADA
Szpada francuska
ok. 1750 r.
więcej